Ostatni Prymas Polski ?
2004-03-24
Tytułowe pytanie pochodzi stąd, że na szczytach hierarchii kościelnej w Polsce nastąpiła właśnie rekonstrukcja.
Rozdzielone zostały funkcje Prymasa i Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Arcybiskup gnieźnieński i warszawski, Józef Glemp, ukończył swoją kadencję jako Przewodniczący Konferencji Episkopaty Polski utrzymując dozgonnie tytuł Prymasa Polski, który jest tytułem honorowym i historycznym. I takim prawdopodobnie zostanie i będzie związany właśnie historycznie z biskupem gnieźnieńskim, który jest wielkim kustoszem relikwii Św. Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej. Nowym Przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski został wybrany przez ogół biskupów polskich biskup przemyski, Jozef Michalik.
Prawie równocześnie z tą zmianą jakościową na szczycie hierarchii kościoła katolickiego ukazał się ciekawy, jedyny taki w dziejach piśmiennictwa polskiego album, o wszystkich polskich prymasach.
Tytuł albumu: Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski
Autorzy: Maciej Bronarski- koncepcja albumu i zdjęcia, Przemysław Mrozowski- tekst
Wstęp historyczny napisał ks. Daniel Olszewski, słowo wstępne: Prymas Polski Józef Kardynał Glemp
Wydawnictwo: Orlęta – Warszawa 2003
Album trafił do Gdańska Osowej w kilku egzemplarzach / m.in. do Księgarni Przy Kominku/ dzięki temu, że mieszkanką naszego osiedla jest osoba bliska jednego z twórców i wydawców albumu. Osoba, której córka, Maria Bronarska, napisała wiersz o tym albumie- wiersz, który można przeczytać na początku:
„Obraz ludzkiej twarzy,
Ranga i znaczenie,
Insygnia i wieczna tajemnica prawdy
czynów i zaniechań.
Minuty, lat drobiny przesiane z różańcem,
wielki płaszcz purpurowy
skurczów serca
i mowy srebrzysty pastorał
Czy wizerunek ten całkiem prawdziwy?
-W obliczu Boga tylko prawda pełna.
Jest przywilejem bolesnym artysty
znaleźć jej kroplę-
być jak młody listek na oliwce starej
w ziemi Gethsemani nakarmiony czule.”
Album zawiera wizerunki wszystkich 77 arcybiskupów, począwszy od Radzima Gaudentego, a kończąc na Józefie Glempie. Obejmuje ikonografię tych postaci, ich biogramy oraz obszerną część historyczną. Wizerunki arcybiskupów wybrane i opisane przez wybitnego specjalistę w tej dziedzinie, to ciekawa kolekcja czerpana z różnych przedstawień, najwartościowszych artystycznie i najbliższych w czasie prezentowanej postaci. Chodzi tu o nadzwyczaj trudną identyfikację przedstawianego na obrazach, płaskorzeźbach i figurach wizerunku /wyglądu/ z opisywaną postacią.
Część historyczna poświęcona jest roli prymasów i Kościoła w dziejach Polski. Warto się nad nią nieco dłużej zatrzymać. Przypomina ona genezę prymasowskiej stolicy- Gniezna, ściśle związaną ze Świętym Wojciechem, misjonarzem Prus i męczennikiem. To podczas zjazdu w Gnieźnie, z udziałem cesarza Ottona III i legatów Stolicy Apostolskiej, w roku 1000,ogłoszono oficjalnie decyzję papieską o utworzeniu metropolii gnieźnieńskiej. Było to warunkiem koronacji na króla polskiego księcia Bolesława Chrobrego. Posiadanie przez władców Polski własnej metropolii było ważnym czynnikiem suwerenności politycznej. Odegrała ona, a z nią arcybiskup gnieźnieński kluczową rolę w kształtowaniu się Królestwa Polskiego w całym burzliwym, "górnym i chmurnym" okresie jego historii.
Godność Prymasa Polski, po ustanowieni drugiej metropolii w Haliczu, przeniesionej w 1414 r. do Lwowa otrzymał, wg. Jana Długosza, na soborze w Konstancji /1414-1418/ arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba. Godność prymasa łączyła się przez długie wieki z godnością legata papieskiego. Prymas był po królu pierwszą osobą w kraju, m.in. zwoływał senat i przewodniczył jego obradom, miał zagwarantowany przywilej koronowania króla i królowej, błogosławienia małżeństw królewskich i odprawiania królewskich pogrzebów. Był też prymas pierwszym księciem w senacie z tytułem „primus princeps”. I posiadał urząd „interreksa”, polegający na tym, że prymas zarządzał państwem w czasie bezkrólewia, tj. od śmierci króla do koronacji następcy. Historia opisuje w albumie dzieje urzędu prymasowskiego w czasach przedrozbiorowych, w latach niewoli narodowej, w burzliwych latach obu wojen światowych, w dwudziestoleciu międzywojennym, w którym- po wiekach- powstawała niepodległa, demokratyczna Polska, w czasach najnowszych napiętnowanych stalinowskim barbarzyństwem i metodyczną ateizacją komunistyczną polskiego narodu. Zamyka tę historię bohaterska i mądra działalność Prymasa Tysiąclecia, Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Jego następcy, mianowanego przez polskiego Papieża Jana Pawła II, obecnego Prymasa Polski- Kardynała Jozefa Glempa. Mimo rozwiązania przez Papieża / 1992 r./ unii personalnej stolic arcybiskupich Gniezna i Warszawy i mianowania nowego arcybiskupa w Gnieźnie / biskup Henryk Muszyński/ Kardynał Józef Glemp zachowuje dożywotnio, „jako kustosz relikwii Św. Wojciecha, czczonych w katedrze gnieźnieńskiej”, tytuł Prymasa Polski.”
Album „Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski” jest niezwykle cenną pozycją polskiego piśmiennictwa historycznego, nie tylko kościelnego, ale i narodowego. Stanowić może jedną z najwartościowszych pozycji każdej polskiej biblioteki i publicznej i prywatnej.
Prawie równocześnie z tą zmianą jakościową na szczycie hierarchii kościoła katolickiego ukazał się ciekawy, jedyny taki w dziejach piśmiennictwa polskiego album, o wszystkich polskich prymasach.
Tytuł albumu: Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski
Autorzy: Maciej Bronarski- koncepcja albumu i zdjęcia, Przemysław Mrozowski- tekst
Wstęp historyczny napisał ks. Daniel Olszewski, słowo wstępne: Prymas Polski Józef Kardynał Glemp
Wydawnictwo: Orlęta – Warszawa 2003
Album trafił do Gdańska Osowej w kilku egzemplarzach / m.in. do Księgarni Przy Kominku/ dzięki temu, że mieszkanką naszego osiedla jest osoba bliska jednego z twórców i wydawców albumu. Osoba, której córka, Maria Bronarska, napisała wiersz o tym albumie- wiersz, który można przeczytać na początku:
„Obraz ludzkiej twarzy,
Ranga i znaczenie,
Insygnia i wieczna tajemnica prawdy
czynów i zaniechań.
Minuty, lat drobiny przesiane z różańcem,
wielki płaszcz purpurowy
skurczów serca
i mowy srebrzysty pastorał
Czy wizerunek ten całkiem prawdziwy?
-W obliczu Boga tylko prawda pełna.
Jest przywilejem bolesnym artysty
znaleźć jej kroplę-
być jak młody listek na oliwce starej
w ziemi Gethsemani nakarmiony czule.”
Album zawiera wizerunki wszystkich 77 arcybiskupów, począwszy od Radzima Gaudentego, a kończąc na Józefie Glempie. Obejmuje ikonografię tych postaci, ich biogramy oraz obszerną część historyczną. Wizerunki arcybiskupów wybrane i opisane przez wybitnego specjalistę w tej dziedzinie, to ciekawa kolekcja czerpana z różnych przedstawień, najwartościowszych artystycznie i najbliższych w czasie prezentowanej postaci. Chodzi tu o nadzwyczaj trudną identyfikację przedstawianego na obrazach, płaskorzeźbach i figurach wizerunku /wyglądu/ z opisywaną postacią.
Część historyczna poświęcona jest roli prymasów i Kościoła w dziejach Polski. Warto się nad nią nieco dłużej zatrzymać. Przypomina ona genezę prymasowskiej stolicy- Gniezna, ściśle związaną ze Świętym Wojciechem, misjonarzem Prus i męczennikiem. To podczas zjazdu w Gnieźnie, z udziałem cesarza Ottona III i legatów Stolicy Apostolskiej, w roku 1000,ogłoszono oficjalnie decyzję papieską o utworzeniu metropolii gnieźnieńskiej. Było to warunkiem koronacji na króla polskiego księcia Bolesława Chrobrego. Posiadanie przez władców Polski własnej metropolii było ważnym czynnikiem suwerenności politycznej. Odegrała ona, a z nią arcybiskup gnieźnieński kluczową rolę w kształtowaniu się Królestwa Polskiego w całym burzliwym, "górnym i chmurnym" okresie jego historii.
Godność Prymasa Polski, po ustanowieni drugiej metropolii w Haliczu, przeniesionej w 1414 r. do Lwowa otrzymał, wg. Jana Długosza, na soborze w Konstancji /1414-1418/ arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba. Godność prymasa łączyła się przez długie wieki z godnością legata papieskiego. Prymas był po królu pierwszą osobą w kraju, m.in. zwoływał senat i przewodniczył jego obradom, miał zagwarantowany przywilej koronowania króla i królowej, błogosławienia małżeństw królewskich i odprawiania królewskich pogrzebów. Był też prymas pierwszym księciem w senacie z tytułem „primus princeps”. I posiadał urząd „interreksa”, polegający na tym, że prymas zarządzał państwem w czasie bezkrólewia, tj. od śmierci króla do koronacji następcy. Historia opisuje w albumie dzieje urzędu prymasowskiego w czasach przedrozbiorowych, w latach niewoli narodowej, w burzliwych latach obu wojen światowych, w dwudziestoleciu międzywojennym, w którym- po wiekach- powstawała niepodległa, demokratyczna Polska, w czasach najnowszych napiętnowanych stalinowskim barbarzyństwem i metodyczną ateizacją komunistyczną polskiego narodu. Zamyka tę historię bohaterska i mądra działalność Prymasa Tysiąclecia, Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Jego następcy, mianowanego przez polskiego Papieża Jana Pawła II, obecnego Prymasa Polski- Kardynała Jozefa Glempa. Mimo rozwiązania przez Papieża / 1992 r./ unii personalnej stolic arcybiskupich Gniezna i Warszawy i mianowania nowego arcybiskupa w Gnieźnie / biskup Henryk Muszyński/ Kardynał Józef Glemp zachowuje dożywotnio, „jako kustosz relikwii Św. Wojciecha, czczonych w katedrze gnieźnieńskiej”, tytuł Prymasa Polski.”
Album „Poczet Arcybiskupów Gnieźnieńskich Prymasów Polski” jest niezwykle cenną pozycją polskiego piśmiennictwa historycznego, nie tylko kościelnego, ale i narodowego. Stanowić może jedną z najwartościowszych pozycji każdej polskiej biblioteki i publicznej i prywatnej.
« wróć | wersja do wydruku | odsłon: 2593
Polecamy
