Jak to z Teczkami było - w NRD.
M & J, 2005-01-19
Ostatnie dni w Polsce upływają pod znakiem TECZEK. Prasa, telewizja, portale internetowe atakują nas podobnymi do siebie tytułami. Na pierwszej stronie tygodnika Wprost - „WWW.TECZKI.PL”, na okładce „Przeglądu Tygodniowego” zaproszenie do artykułu: „Teczki. Lekcja praktyczna”, a „Tygodnik Powszechny” nie chcąc pozostać w tyle, zachęca artykułem, pt. „Nowa wojna teczkowa”.
Aby zobaczyć jak wyglądało zbieranie informacji o obywatelach, „łamanie ludzi” przez tajną policję NRD – STASI, siostrę peerlowskiej Służby Bezpieczeństwa, polecamy książkę Ewy Matkowskiej pod tytułem „System”.
Aby zobaczyć jak wyglądało zbieranie informacji o obywatelach, „łamanie ludzi” przez tajną policję NRD – STASI, siostrę peerlowskiej Służby Bezpieczeństwa, polecamy książkę Ewy Matkowskiej pod tytułem „System”.
Stasi, Firma, tak nazywali obywatele Wschodnich Niemiec służbę bezpieczeństwa, której oficjalna nazwa brzmiała: „Staatssicherheitsdienst”.
Struktury tajnej policji zaczęto tworzyć kilka miesięcy po powstaniu NRD, kiedy to powołano do życia Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego ( Ministerium für Staatssicherheit – MfS) – luty 1950 r.
Starano się jak najszybciej rozbudować aparat bezpieczeństwa, aby kontrolą objąć wszystkie dziedziny życia obywateli NRD: szkoły, uniwersytety, kościoły, służbę zdrowia, kulturę.
W 1950 r. MFS zatrudniało 1110 pracowników etatowych, dwa lata później było ich już 8800. Liczba pracowników etatowych w 1989 r. wynosiła 91 000, liczba aktywnych tajnych współpracowników z wykluczeniem wywiadu – 173 000, czyli jak podaje autorka książki na 1000 obywateli NRD statystycznie przypadało 5,5 pracowników MfS. Wzrost zatrudnienia w MfS w latach osiemdziesiątych miał pośrednio związek z sytuacją w Polsce. Obawiano się „polskiej katastrofy”, czyli zjednoczenia sił opozycji i kościoła, które mogło doprowadzić do społecznego wybuchu. Od 1980 r. – Polska stała się dla Stasi obszarem działań operacyjnych.
W grudniu 1989 r. doszło do obrad enerdowskiego „okrągłego stołu”. Opozycja przejęła kontrolę nad dokumentami MFS, a było czego pilnować. Zachowało się 185 km dokumentów.
W dniu 03.10.1990 r. Joachim Gauck został powołany na stanowisko Federalnego Pełnomocnika ds. Dokumentów Służby Bezpieczeństwa byłej NRD – Urząd Gaucka rozpoczął swoją działalność. Do 2002 r. do Urzędu Gaucka wpłynęło ok. 5 milionów wniosków o wgląd w dokumenty. Kilkaset tysięcy osób przeczytało swoje teczki.
W Niemczech kontrolowany dostęp do akt przysługuje ofiarom, naukowcom, mediom. Pracownicy i tajni współpracownicy musieli ustąpić z funkcji publicznych. Ofiary na podstawie orzeczeń Instytutu Gaucka mogą starać się na drodze sądowej o zadośćuczynienie i odszkodowania. Wiedza o systemie represji została potraktowana priorytetowo.
Aby dowiedzieć się więcej o skali problemu, jakim była inwigilacja społeczeństwa byłej NRD przez STASI należy sięgnąć po książkę Ewy Matkowskiej zatytułowaną „System. Obywatel NRD pod nadzorem tajnych służb”. Okazuje się, że we wschodnich Niemczech nie było skrawka przestrzeni, która nie byłaby kontrolowana przez tajną policję.
Teczkę zakładano już dzieciom w szkole. Kontakty z rodziną na zachodzie, postawa pacyfistyczna, działalność w organizacjach kościelnych, złożony przez rodziców wniosek o wyjazd z NRD dyskwalifikowały ucznia niezależnie od osiągnięć w nauce. Taki uczeń nie mógł wybrać samodzielnie kierunku studiów. Jeśli uczeń wbrew ustaleniom starał się o miejsce na innym kierunku, otrzymywał od uczelni odpowiedź odmowną.
W szkołach werbowano również nieletnich tajnych współpracowników kadrowych. Umowę musiał sygnować nieletni i jego rodzice. W zamian za podpisanie deklaracji gotowości do współpracy mógł otrzymać dodatkowe lekcje języka angielskiego, a STASI zobowiązywała się do wspierania kariery ucznia.
Podobnie było na uniwersytetach, w kościołach, w pracy.
„System. Obywatel NRD pod nadzorem tajnych służb” – Ewa Matkowska, wydawnictwo Arcana, Kraków 2003 r.
Struktury tajnej policji zaczęto tworzyć kilka miesięcy po powstaniu NRD, kiedy to powołano do życia Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego ( Ministerium für Staatssicherheit – MfS) – luty 1950 r.
Starano się jak najszybciej rozbudować aparat bezpieczeństwa, aby kontrolą objąć wszystkie dziedziny życia obywateli NRD: szkoły, uniwersytety, kościoły, służbę zdrowia, kulturę.
W 1950 r. MFS zatrudniało 1110 pracowników etatowych, dwa lata później było ich już 8800. Liczba pracowników etatowych w 1989 r. wynosiła 91 000, liczba aktywnych tajnych współpracowników z wykluczeniem wywiadu – 173 000, czyli jak podaje autorka książki na 1000 obywateli NRD statystycznie przypadało 5,5 pracowników MfS. Wzrost zatrudnienia w MfS w latach osiemdziesiątych miał pośrednio związek z sytuacją w Polsce. Obawiano się „polskiej katastrofy”, czyli zjednoczenia sił opozycji i kościoła, które mogło doprowadzić do społecznego wybuchu. Od 1980 r. – Polska stała się dla Stasi obszarem działań operacyjnych.
W grudniu 1989 r. doszło do obrad enerdowskiego „okrągłego stołu”. Opozycja przejęła kontrolę nad dokumentami MFS, a było czego pilnować. Zachowało się 185 km dokumentów.
W dniu 03.10.1990 r. Joachim Gauck został powołany na stanowisko Federalnego Pełnomocnika ds. Dokumentów Służby Bezpieczeństwa byłej NRD – Urząd Gaucka rozpoczął swoją działalność. Do 2002 r. do Urzędu Gaucka wpłynęło ok. 5 milionów wniosków o wgląd w dokumenty. Kilkaset tysięcy osób przeczytało swoje teczki.
W Niemczech kontrolowany dostęp do akt przysługuje ofiarom, naukowcom, mediom. Pracownicy i tajni współpracownicy musieli ustąpić z funkcji publicznych. Ofiary na podstawie orzeczeń Instytutu Gaucka mogą starać się na drodze sądowej o zadośćuczynienie i odszkodowania. Wiedza o systemie represji została potraktowana priorytetowo.
Aby dowiedzieć się więcej o skali problemu, jakim była inwigilacja społeczeństwa byłej NRD przez STASI należy sięgnąć po książkę Ewy Matkowskiej zatytułowaną „System. Obywatel NRD pod nadzorem tajnych służb”. Okazuje się, że we wschodnich Niemczech nie było skrawka przestrzeni, która nie byłaby kontrolowana przez tajną policję.
Teczkę zakładano już dzieciom w szkole. Kontakty z rodziną na zachodzie, postawa pacyfistyczna, działalność w organizacjach kościelnych, złożony przez rodziców wniosek o wyjazd z NRD dyskwalifikowały ucznia niezależnie od osiągnięć w nauce. Taki uczeń nie mógł wybrać samodzielnie kierunku studiów. Jeśli uczeń wbrew ustaleniom starał się o miejsce na innym kierunku, otrzymywał od uczelni odpowiedź odmowną.
W szkołach werbowano również nieletnich tajnych współpracowników kadrowych. Umowę musiał sygnować nieletni i jego rodzice. W zamian za podpisanie deklaracji gotowości do współpracy mógł otrzymać dodatkowe lekcje języka angielskiego, a STASI zobowiązywała się do wspierania kariery ucznia.
Podobnie było na uniwersytetach, w kościołach, w pracy.
„System. Obywatel NRD pod nadzorem tajnych służb” – Ewa Matkowska, wydawnictwo Arcana, Kraków 2003 r.
« wróć | wersja do wydruku | odsłon: 2413
Polecamy
